Hür İrade

Atatürk’e suikast girişimleri.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e yapılan suikast girişimleri ve Atatürk’ün bu suikast girişimlerine verdiği cevap.

İzmir suikasti (1926)

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası rejim için büyük bir tehlike haline gelince, Takrir-i Sükun Yasası uyarınca kapatılmıştı. Böylelikle rejim düşmanları son bir hamle yaparak Gazi Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmeyi planladılar.

Aralarında milletvekilleri ve eski ittihatçılardan bazı kişilerinde bulunduğu karanlık ruhlu bu kişiler, önce Ankara’da bir cinayet planlamışlar ama bunu uygulayamamışlardı.

Gazi, 7 Mayıs 1926 tarihinde çok geniş kapsamlı bir yurt gezisine çıkacaktı. Bunun üzerine tekrar suikast planları yapmaya başlayan bu kişiler, Mustafa Kemal’in 15 Haziran’da İzmir’e yapacağı ziyaretinde geçiş yapacağı yol güzergahı üzerinde, kendilerine suikast planlarını uygulayabilmek için uygun bir yer seçtiler. Gizlenecekleri yerde hain emellerini uygulayacak ve çıkacak olan kargaşadan yararlanarak, hazır bekleyen bir deniz motoru ile bir Yunan adasına sığınacaklardı.

Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın gezi programında bir gün gecikme olması, canileri kaçıracak olan motorcuyu vicdan muhasebesine itmiş, sonunda bu kişi 15 Haziran günü İzmir Valisine giderek hain planı bildirmiştir. Bu kişi bu hareketi ile ceza almaktan kurtulduğu gibi, o zamana göre yüksek bir miktar sayılabilecek 6500 lira ödül aldı. Suikast planının açığa çıkması üzerine bu kişiler suç araçları ile kıskıvrak yakalandılar.

16 Haziran günü Gazi Mustafa Kemal Paşa İzmir’e geldi. Büyük coşku içerisinde karşılanan Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa, suikast planının ortaya çıkarılması üzerine şöyle demiştir: “Alçak girişimin benim kişiliğimden çok, kutsal cumhuriyetimize ve onun dayandığı yüksek ilkelerimize yönelik bulunduğuna şüphe yoktur. Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.”

Suikast girişimini hazırlayanlar ile bu girişimin içinde olanlar, İzmir ve Ankara’da kurulan İstiklal Mahkemelerinde yargılanıp gerekli cezaya çarptırılmışlardır. Terakki Perver Partisi yanlıları suikast iddiası ile yargılandılar ancak delil yetersizliğinden serbest bırakıldılar. Bu yargılamalar sırasında Gazi’ye karşı olan İttihatçı grupta tamamen tasviye edildi.

İzmir olayından sonra, devrimlere kimse itiraz edememiş ve Gazi Mustafa Kemal Paşa’da tasarladıklarını büyük bir hızla gerçekleştirmeyi sürdürmüştür.

Atatürk’e ikinci suikast girişimi (1935)

Kurtuluş mücadelesinin en zor anlarında, kendisine bağlı adamları ile Kuvayi Milliye’ye katılan Çerkez Ethem, TBMM’nin vazgeçemediği bir güç durumuna erişmişti. Özellikle ayaklanmaların bastırılmasında büyük hizmetleri görüldü. Ancak ne var ki sonunu getiremedi.

Atatürk’e yapılan suikast girişiminin ikincisi, düzenli ordunun kurulması esnasında milli mücadele ile yollarını ayıran, hatta Yunanistan’a kaçarak TBMM’nin ordularına karşı çıkan Çerkez Ethem tarafından düzenlenmiştir.

1935 Ekim başlarında, Çerkez Ethem ile kardeşi, Atatürk’e suikast düzenlemek amacıyla yetiştirdikleri beş kişiyi gizlice yurda soktular. Fakat suikast girişiminde bulunacak kişilerden biri, güvenlik kuvvetlerince yakalanınca olayda önlenmiş oldu.